Samşvilde Sioni Kilisesi

Samşvilde Sioni Kilisesi
სამშვილდის სიონი
	Samşvilde Sioni Kilisesinin kalıntıları
Temel bilgiler
Konum	Samşvilde, Ağbulak Belediyesi,; Kvemo Kartli, Gürcistan
Koordinatlar	41°30′25″K 44°30′13″D / 41.50694°K 44.50361°D
Mimari
Mimari tür	Harabe kilise

Samşvilde Sioni Kilisesi, (Gürcüce: სამშვილდის სიონი), Gürcistan'ın güneyinde Kvemo Kartli bölgesindeki Samşvilde tarihî koruma alanında bulunan bir harabe, Orta Çağ Ortodoks katedrali kalıntılarıdır. Apsisli sığınağı ve pastoforiumlu merkezi kubbesi olan kilise, 759 ve 777 yılları arasında inşa edilmiştir. Günümüzde harabe durumunda olan kiliseden geriye sadece doğu duvarının parçaları kalmıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.^[1]

Tarihi

Sioni kilisesi, doğal olarak müstahkem bir konumda bulunan Samşvilde tarihi bölgesinin bir parçasıdır. Kilise, Hrami ve Çivçavi nehirlerinin birleştiği yerde, Ağbulak kentinin 4 km güneyinde konumlanmıştır. Orta Çağ Gürcü kiliseleri adlandırılırken Kutsal Topraklar'daki belirli yerlerin adı kullanılır. Bu gelenekle beraber kilise, Kudüs'teki Sion Dağının adını almıştır. Erken Orta Çağ'da yazılmış Kartlis Tshovreba, Samşvilde'deki Sioni kilisesinin, Kartli'nin (Klasik kaynaklarda İberya) 5. yüzyıl Kraliçesi Sagduht tarafından kurulduğunu yazmaktadır; arkeologlar bu kilisenin yerini tespit edememiştir.^[2]

Sioni kilisesinin mevcut parçaları, daha iyi korunmuş doğu cephesinde bulunan, Orta Çağ Gürcü alfabesi asomtavruli ile yazılmış bir yazıtta yazdığı gibi 759-777 dönemine aittir. Yazıtta, çağdaş Bizans imparatorları V. Konstantinos ve IV. Leon'a atıfta bulunulmaktadır.^[3]

Planı

Sioni kilisesi özenle yontulmuş sarı kumtaşı bloklardan inşa edilmiştir ve 24 × 24 metre ölçülerindedir. Kilise, boyu eninden uzun olan bir dikdörtgen zemin planına sahip, merkezi kubbeli ve üç nefli bir yapıdır. Samşvilde kilisesi, plan ve konsept olarak Şida Kartli'deki Tsromi Kilisesi ile benzerlikler taşımaktadır, fakat Tsromi'den farklı olarak, doğudaki ayrı şapellerde (eukterion) sona eren, kuzey ve güneye doğu uzayan iki uzun çevredalız galerisine sahiptir.^[3]

Dikine ve yatay eksenlerin kesişim noktasında konumlanmış olan kubbe, dört bağımsız sütun tarafından desteklenmektedir. Kare bölmeden kubbe dairesine geçiş, tonoz bingi aracılığıyla gerçekleşmektedir. Yan apsisler, ayrı odalar oluşturmak yerine, sığınak ve merkez dikme ile açık bir şekilde bağlantılıdır. 8. yüzyıldan kalma Gürcüce yazıt dışında, güney cephesinde ağır hasar görmüş, neredeyse okunaksız başka bir Gürcüce yazıt ve yazıtın yanında Ermeni Katolikosu Loretsili III. Gevorg'u (r. 1069-1072) tanımlayan bir parça bulunmaktadır.^[3]

Kaynakça

^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
^ Berikashvili, David (2018). "Samshvilde: Multidisciplinary Approaches to a Historical City of Central Transcaucasia". Anderson, William; Hopper, Kristen; Robinson, Abby (Ed.). Landscape Archaeology in Southern Caucasia. Finding Common Ground in Diverse Environment: Proceedings of the workshop held at 10th ICAANE in Vienna, April 2016. VÖAW. s. 106. ISBN 978-3-7001-8204-7.
^ ^a ^b ^c Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "სამშვილდე [Samshvilde]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (Gürcüce) (1.1url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf bas.). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 440-446. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.

[1] "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.

[2] Berikashvili, David (2018). "Samshvilde: Multidisciplinary Approaches to a Historical City of Central Transcaucasia". Anderson, William; Hopper, Kristen; Robinson, Abby (Ed.). Landscape Archaeology in Southern Caucasia. Finding Common Ground in Diverse Environment: Proceedings of the workshop held at 10th ICAANE in Vienna, April 2016. VÖAW. s. 106. ISBN 978-3-7001-8204-7.

[dic-3] Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "სამშვილდე [Samshvilde]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (Gürcüce) (1.1url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/41521/1/KartlisCxovrebisTopoarqeologiuriLeksikoni.pdf bas.). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 440-446. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.

[1]

[2]

[3]